TAMADUN DARI PERSPEKTIF ISLAM

Ibn Khaldun
Ibnu Khaldun dalam kitabnya al-Muqaddimah memperkenalkan dua terminologi:  al – umran dan al – hadarah dalam abad ke – 14 yang membawa maksud sekumpulan manusia yang tinggal kekal di sesuatu tempat atau kota atau wilayah dan tanah pertanian yang akhirnya merintis kemajuan, kemakmuran dan pencapaian yang bersumberkan agama.




Abu Nasir Al – Farabi
Telah memperkenalkan istilah al – madaniah dalam abad ke – 11 Masihi dalam kitabnya as – Siyasah al – Madaniah. Terminologi ini diambil daripada akar kata Madinah iaitu
sebuah Negara Islam yang pertama yang diasaskan oleh Rasuulah s.a.w. Madaniah yang digambarkan oleh Farabi ialah pencapaian umat Islam di kota yang berasaskan wahyu iaitu
akidah, syarak dan akhlak.

SUMBER TAMADUN ISLAM
♥ AL-QURAN
• Mukjizat Nabi Muhammad SAW.
• sumber utama- sebagai pengantara amanah yang diberikan Allah untuk manusia.
• Kalam Allah yang berbentuk saranan, suruhan, larangan, kisah-kisah tauladan, sumber rujukan ilmu dan sebagainya.
• Kebenaran Al-Quran adalah muktamad kerana ia bersumberkan Allah. Tiada syak dan ragu-ragu terhadapnya.
• Nama-nama Al-Quran yang membuktikan kemukjizatannya :
1) Al-Kitab
2) Al-Furqan
3) Al-Zikr
4) Al-Tanzil
5) Al-Mushaf

♥ IJMA’
• Persetujuan atau permuafakatan para mujtahidin umat Nabi Muhammad SAW selepas kewafatan baginda.
• Menjadi sumber rujukan sesebuah tamadun selepas Al-Quran dan Al-Hadis.
• Contoh dalil :
“Kemudian jika kamu berlainan pendapat tentang sesuatu, maka
kembalilah kepada Allah dan Rasul, jika kamu benar-benar beriman
kepada Allah dan hari kemudian. Yang demikian itu lebih utama dan
lebih baik akibatnya.” (An-Nisa : 59)

♥ QIYAS
• Menetapkan sesuatu hukum yang tertentu pada masa yang lain kerana persamaan kedua-keduanya dari segi ‘illah.
• Dalil :
“Maka ambillah (kejadian itu) untuk pelajaran, wahai orang-orang
yang mempunyai pandangan.” (Al-Hasyr : 2)

CIRI-CIRI TAMADUN ISLAM
Ibnu Khaldun berpendapat bahawa ciri tamadun ialah kehidupan bandar yang merangkumi :
- Agama yang lebih tinggi
- Sistem perundangan yang teratur
- Sistem negara yang teratur.
- Sistem tulisan yang mantap.
- Bentuk seni yang jelas.

Jurzi Zaydan pula mengatakan ciri-ciri tamadun ialah memberi perhatian kepada pemerintahan Islam termasuklah :
- sistem pentadbirannya,
- bandar-bandar Islam
- susun lapis masyarakat sosial yang teratur rapi.
- perkembangan ilmu sains dan
- pendidikan yang tinggi.
- bangunan-bangunan yang mempunyai ciri Islam dan kesenian Islam yang halus.
- Pembangunan dan pertumbuhan bandar telah diterima oleh kebanyakan sarjana sebagai ramuan utama dalam melihat kelahiran Tamadun Islam. Bandar-bandar Islam ini telah mengembangkan Islam dan ada ikatan dengan kemantapan ekonomi.

INTERAKSI DALAM TAMADUN
Terbuka dan rasional
-menerima pembaharuan adalah adil dalam konteks sikap keterbukaan islam.
-Pra-syarat kepada tersebarnya tamdun pada peringkat pertama.
-Menerima idea daripada tamadaun lain tetapi melalui proses penapisan dahulu bagi memastikan tiada pertentangan dengan ajaran islam.
Contohnya;-bidang perubatan dimulakan oleh tamadun Mesopotamia dan Mesir tetapi dikembangkan oleh tamadun islam dan India.
~Tujuannya;mengelakkan pandangan sempit terhadap imej islam.
Rasional – tidak melibatkan hukum-hukum yang bersifat mutlak(guna konsep musyawarah dan perbincangan). Contohnya;solat-semua manusia mampu melakukannya karana caranya tidak
membebankan kita.

Syumul – islam adalah menyeluruh atau menyempurnakan keperluan-keperluan hidup manusia bagi memudahkan lagi urusan harian.
Contohnya;makan minum,pakaian,politik,perkahwinan,berniaga dan lain-lain

- Satu dasar yang seimbang dengan sifat semulajadi manusia. Dasar yang seimbang inilah kebolehan dan keistimewaan yang dimiliki oleh manusia perlu diiktiraf. Keinginan manusia yang universal untuk hidup dalam suasana harmoni,menyebabkan secara tidak langsung tamadun lain yang mempunyai cita-cita yang sama merasa terpanggil untuk memberi sokongan kepada sesama mereka dalam suasana tertentu.

Kesemua ciri berpaksikan kepada konsep-konsep berikut:

i)  Rabbaniyyah(ketuhanan),
ii) Insaniyyah(kemanusiaan),
iii)Dunyawiyyah(keduniaan)
iv) Syumuliyyah(keseluruhan)